ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ




Η διατροφή του ανθρώπου επηρεάζεται από τον τεχνολογικό πολιτισμό, τις κλιματολογικές και πλουτοπαραγωγικές συνθήκες και γενικότερα την κουλτούρα του περιβάλλοντος, όπου διαμένει. Συγκεκριμένα, οι παράγοντες, που επηρεάζουν τις διατροφικές επιλογές με σειρά σπουδαιότητας είναι:
1.Διαθεσιμότητα Τροφίμων: Ο άνθρωπος ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή, το κλίμα αλλά και τη βιομηχανία, το εμπόριο και την οικονομία του κράτους, που διαμένει, μπορεί να βρίσκει εύκολα και σε αφθονία κάποια τρόφιμα, ενώ άλλα ακόμα και να μην τα γνωρίζει. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα το ελαιόλαδο αποτελεί σημαντικό μέρος της δίαιτάς μας, καθώς η χώρα μας είναι ελαιοπαραγωγική, ενώ σε άλλες χώρες θεωρείται είδος πολυτελείας. Συχνά, ακόμα και ατομικοί οικονομικοί λόγοι αποτελούν αποφασιστικό παράγοντα στη διαθεσιμότητα των τροφίμων.
2.Θρησκεία – Παράδοση: Η θρησκεία επηρεάζει σημαντικά τις διατροφικές συνήθειες των ανθρώπων, που την ασπάζονται, ενώ τα ήθη και τα έθιμα καθορίζουν, τόσο τον τρόπο μαγειρέματος, όσο και το χώρο και χρόνο κατανάλωσης των παραδοσιακών τροφίμων. Έτσι, για παράδειγμα, οι Χριστιανοί νηστεύουν σαράντα μέρες πριν από το Πάσχα και την ημέρα του Πάσχα «σουβλίζουν τον οβελία», οι Ινδουιστές δεν καταναλώνουν βοδινό κρέας γιατί η αγελάδα θεωρείται ιερό ζώο, ενώ οι Μουσουλμάνοι κατά το Ραμαζάνι απέχουν από την τροφή καθ’ όλη την διάρκεια της ημέρας και τρώνε τη νύχτα.
3.Προσωπικές Επιλογές: Οι άνθρωποι διαλέγουν την τροφή τους με βάση τις οργανοληπτικές ιδιότητες των τροφίμων (τη γεύση, την οσμή, τη μορφή, την υφή της), αλλά και ανάλογα με την προσωπικότητά τους και το οικογενειακό περιβάλλον, απ’ όπου προέρχονται. Δεν είναι σπάνιο, εξάλλου, η ψυχολογική διάθεση των ανθρώπων να καθορίζει τις επιλογές τους στην ποσότητα και την ποιότητα των τροφίμων που καταναλώνουν.
4.Τρόπος ζωής: Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, έντονος, γρήγορος και αγχωτικός έχει οδηγήσει σε άστατο και πρόχειρο τρόπο διατροφής. Η έντονη επαγγελματική απασχόληση και των δύο φύλων έχει τοποθετήσει την επιλογή και προετοιμασία γευμάτων σε δεύτερη μοίρα. Αξίζει να σημειωθεί, άλλωστε, ότι η συνεύρεση για φαγητό ήταν ανέκαθεν μια από τις σημαντικότερες μορφές κοινωνικής συναναστροφής στον τόπο μας.
5.Διαφήμιση: Αν και η βάση της διατροφικής συμπεριφοράς μπαίνει από το οικογενειακό περιβάλλον, τα τελευταία, κυρίως, χρόνια παρατηρείται μεγάλο κύμα επιρροής από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και τις διαφημίσεις. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι συχνότερες επιλογές στην αγορά τροφίμων να βασίζονται στα διαφημιζόμενα προϊόντα, ανεξάρτητα από την ποιότητά τους. Ενώ ο πρωτόγονος άνθρωπος κυνηγούσε για την τροφή του, τώρα η τροφή «κυνηγάει» εμάς.
Η προώθηση προτύπων με εξαιρετικά εξωτερικά χαρακτηριστικά έχει δημιουργήσει σύγχυση ως προς την αντίληψη του ωραίου. Αυτό έχει οδηγεί άνδρες και γυναίκες να επιλέγουν ορισμένα τρόφιμα και συμπληρώματα, που «πιστεύουν» ότι θα βελτιώσουν την εμφάνισή τους και την κοινωνική τους αποδοχή.
6.Διατροφή και Εισόδημα: Το επίπεδο διατροφής ενός λαού αποτελεί άμεσο δείκτη της ποιότητας και συμβαδίζει με τη γενική κοινωνικό-οικονομική ανάπτυξη, η οποία καθορίζεται και διαμορφώνεται από την εξέλιξη της εθνικής οικονομίας, το κατά κεφαλήν εισόδημα και την κατανομή του μέσα στον πληθυσμό.
Οι μεταβολές του εισοδήματος, όπως είναι αναμενόμενο, επιφέρουν ποσοτικές και ποιοτικές διαφοροποιήσεις στο επίπεδο της διατροφής. Γενικά, η αύξηση του εισοδήματος συνοδεύεται από:
  • Αύξηση της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης, με υπεροχή της αναλογίας των ζωικών προϊόντων σε βάρος των φυτικών.
  • Αύξηση της ημερήσιας πρόσληψης σε πρωτεΐνες, με εξαιρετικά εμφανή την υπεροχή των ζωικών, που αποτελούν άλλωστε και ποιοτικό δείκτη του επιπέδου διατροφής.
  • Αύξηση της συνολικής πρόσληψης λιπιδίων, που οφείλονται στην αύξηση τόσο «ελεύθερων», όσο και κυρίως των «κρυμμένων» λιπιδίων, που προσλαμβάνονται με τα ζωικά προϊόντα (κρέας, γάλα).
  • Αύξηση της κατανάλωσης στη ζάχαρη.
  • Μείωση της κατανάλωσης σε βασικά αμυλούχα τρόφιμα (δημητριακά, όσπρια).
Κωνσταντίνος Αλ. Πετρόπουλος
Διαιτολόγος-Διατροφολογος  

Σχόλια